01 apr '20

Rare vogels,
die kalkoenen

3555
door Michaël Bellon
Neerhofdieren als duiven, kippen, eenden, konijnen en kalkoenen zijn ons vertrouwd. Bioloog op rust Boudewijn Goddeeris maakt er toch iets speciaals van. Zo herontdekte hij een uitgestorven gewaand ras van kalkoenen en waakt hij over kwartels met bijzondere kleuren.

Boudewijn Goddeeris is een actieve gepensioneerde bioloog uit Huldenberg. Als doctor in de Wetenschappen werkte hij 35 jaar aan het Koninklijk Belgisch instituut voor Natuurwetenschappen, waar hij voornamelijk bezig was met onderzoek naar waterorganismen. Zo was hij een specialist wat betreft de nietstekende muggen, die met vierhonderd soorten – tegenover 25 soorten steekmuggen – veruit de talrijkste groep muggen in ons land uitmaken.

Goddeeris hield van kindsbeen af van de natuur. ‘Ik observeerde vogels, kweekte amfibieën, maar vooral neerhofdieren. Omdat mijn ouders een neerhof van een hectare hadden in de steek rond Kortrijk waar ze kalkoenen, eenden, duiven en kippen kweekten.’ Een neerhof was oorspronkelijk een bijhuis van een kasteel waar dieren werden gefokt voor consumptie op het kasteel. Dat kasteel was er in Kortrijk niet, maar de indrukken uit zijn jeugd bleken beklijvend. ‘Je leeft met de seizoenen, je observeert, je zorgt dat de dieren het goed hebben, en wanneer het fokseizoen begint, zit je vol verwachtingen.’

Oude rassen

Duiven heeft hij niet vanwege een allergie. Kippen ook niet omdat ze kalkoenen ziek kunnen maken. Hij houdt wel dertien kalkoenen, zes eenden en een dertigtal kwartels als fok dieren. De schitterende kalkoenen springen het meest in het oog. ‘Ik hou vooral oude rassen. De Ronquières-kalkoen is het oudste ras ter wereld. Afkomstig uit Mexico. Naar Europa gebracht door de Spaanse conquistadores en zeer snel in de Nederlanden terechtgekomen omdat Keizer Karel in de tijd van Hernán Cortés in onze streken verbleef. Op een gegeven moment dacht men dat ze uitgestorven waren. Tot ik in 1993 een oorspronkelijke stam ontdekte die de wereldoorlogen had overleefd. Bij poeliers in de Kempen die niet wisten wat ze hadden rondlopen. Ik kende ze van een schilderij van Joachim Beuckelaer uit 1566, dat de dieren al bijzonder vroeg in de geschiedenis van de rassenkweek vastlegde. Ik had nooit gedacht dat ik ze nog eens zou tegenkomen. Ondertussen is de veelkleurige Ronquières de meest algemene sportkalkoen geworden.’

Daarnaast is hij bezig een oud-Frans ras te redden. De Gers-kalkoen is een zwarte kalkoen dat als enige ras zo’n ongewoon sterk ontwikkelde kopwratten heeft dat het lijkt alsof ze een pruik dragen. De kalkoenen van Goddeeris zijn in niets te vergelijken met de zware, witte industriële vleeskalkoenen die alleen dankzij kunstmatige inseminatie kunnen broeden. Met recht en reden pronken zowel zijn hennen als zijn haan met hun veren, door met hun staartpennen een rad te maken. Met recht en reden laat Goddeeris hen ’s nachts binnen schuilen tegen de vossen.

Vreemde eend

De tijdens het fokseizoen apart gehouden groepjes hennen met telkens één haan heten foktomen. Midden maart verschijnen de eerste eieren, die 28 dagen later uitgebroed zijn. Behalve kalkoenen fokt Goddeeris ook twee eendenrassen. ‘De inheemse wilde eenden die ook colvert of groenkraag worden genoemd naar de typische groene kop die de woerden (mannetjeseenden) hebben. En de grote muskuseend of Barbarie-eend, die als enige eendenras niet kwaakt, waardoor ze soms ook stomme eend worden genoemd.’

Wat betreft de kweekgrage kwartels, waarvan de jongen op zes weken al zelf aan het broeden zijn, staat de wetenschapper onder andere in voor het behoud van bepaalde mutanten met zeldzame kleurlagen. Hij kreeg die verantwoordelijkheid van het Franse Institut National de Recherche Agronomique.

Wat allemaal niet wil zeggen dat Goddeeris nooit zelf eens een eitje pelt of een zwaar vertroeteld stukje vlees eet. Daarnaast blijft hij mateloos geïnteresseerd in oude kunst en documentatie over oude rassen en is hij als keurder van watervogels en kalkoenen ook regelmatig terug te vinden op competitiewedstrijden.

 Vlaams interprovinciaal verbond van fokkers van neerhofdieren: www.vivfn.be