Het Oyenbrugpark, vier hectare groot, was de eerste realisatie van het landinrichtingsplan Oostelijke Maalbeekvallei, dat van de kern van Grimbergen tot aan de Willebroekse Vaart loopt. De Maalbeekvallei in Grimbergen had in het verleden meermaals te kampen met wateroverlast.
Water dat afstroomde van de omliggende hellingen en landbouwgebieden naar de vallei zorgde bij elke stevige bui voor problemen. Bij de herinrichting van het Oyenbrugpark was dat een belangrijk aandachtspunt. Het ontwerp van de Vlaamse Landmaatschappij voorzag in een natuurlijke inrichting met waterbuffering. Zo zou hemelwater kunnen infiltreren en zou water – naast erfgoed en recreatie – een belangrijke plaats krijgen in het park.
Met extra subsidies vanuit de Blue Deal werd heel wat infrastructuur uit de parkzone weggehaald en bijna alle verharding verdween uit het nieuwe park.
De Maalbeek en de vijvers
Bij de eerste hevigere buien dit jaar bleken de pas aangelegde natuurlijke opvangbekkens en wadi’s al behoorlijk hun werk te doen. Het water dat in die omgeving voornamelijk van het vliegveld komt, kon bezinken in de aangelegde bekkens, die met elkaar in verbinding staan. Eventueel overtollig water komt pas in de Maalbeek terecht wanneer alle bekkens gevuld zijn.
Bij de aanleg van het park werd bovendien een voor Vlaanderen unieke splitterbox gevonden: een camouflagetechniek om vliegtuigen te beschermen uit de periode toen de Duitsers het vliegveld bezetten. Die splitterbox werd gereconstrueerd in het park.
Vanaf 2026 volgen er werken aan de Maalbeek zelf en aan de vijvers in de buurt van de Tommenmolen. Ook heel die zone staat bekend als overstromingsgevoelig. Chantal Lauwers (Vernieuwing), schepen van Leefmilieu in Grimbergen: ‘Het ontwerp van die werken werd aan de bevolking voorgelegd tijdens een openbaar onderzoek en een infomarkt begin dit jaar. De werken kunnen vermoedelijk in het voorjaar van 2026 van start gaan.’
Wandelpaden
Bestaande wandelpaden worden heraangelegd en verbeterd. Zo wordt het smalle Borrepad dat bij de Liermolen vertrekt en waarvan de verharding in slechte staat is, heraangelegd met een waterdoorlatende verharding. Hier en daar komen er nieuwe bruggetjes over de Maalbeek, zodat de trage wegen beter met elkaar kunnen worden verbonden.
Langs de wandeltracés komen er fietsstallingen, picknickbanken en zitbanken. Vanop een belevingsplek zul je de Abdij van Grimbergen kunnen zien. Schepen Lauwers: ‘De wandelpaden zullen in verbinding staan met een nieuw houten pad dat over een van de vijvers zal lopen in de buurt van de Tommenmolen. Sommige nieuwe wandelpaden worden niet verhard, maar aangelegd op een natuurlijke manier, bijvoorbeeld als graspad. Die paden zullen voor de wandelaars herkenbaar zijn aan de natuurlijke elementen, zoals takkenrillen en specifieke beplantingen. Poortjes moeten verhinderen dat fietsers zich erop wagen. Via die graspaden zullen wandelaars dichter bij de vijvers en de natuur kunnen komen en komen ze ook in de buurt van het molenrad aan de achterkant van de Tommenmolen.'
Elke stevige regenbui zorgde vroeger voor overstromingsproblemen in de Maalbeekvallei. De werken moeten dit opvangen en de omgeving opwaarderen.
'Dat zorgt voor een grotere belevingswaarde. Onder meer om de vallei ook toegankelijk te kunnen maken voor de bewoners van het rust- en verzorgingstehuis Heilig Hart komt er een nieuw pad vanaf het kruispunt Veldkantstraat-Lierbaan naar de Charleroyhoeve. Prettig detail daarbij is dat het pad deels tussen de bomenrijen van een oude, in onbruik geraakte dreef zal lopen. Zo krijgt die dreef haar vroegere functie terug.’
Water
In de vijvers aan de Charleroyhoeve en aan de Tommenmolen en de privévijvers verderop wordt het slib geruimd. ‘Eerst moeten de vijvers worden drooggelegd, wat goed is voor het wegpompen van ongeveer 26.000 m³ water. Daarna kan het slib drogen. Met het zuivere slib creëert men bij de vijvers zachte, natuurlijke oeverzones. Dat maakt de oevers ecologisch interessant, verbetert het waterleven in de vijvers en de Maalbeekvallei zal meer water kunnen opvangen en bergen.’
Om te voorkomen dat de vijvers snel opnieuw zouden dichtslibben, verdwijnt een gedeelte van de hogere beplanting rond de vijvers. In de plaats komen hooiland, rietkragen en lager struikgewas. De grote, waardevolle bomen blijven staan, maar door de bomen die te dicht bij de oevers staan, te verwijderen vallen er minder bladeren in de vijvers en slibben ze minder makkelijk dicht. Ook belangrijk is dat de vijvers op die manier meer licht krijgen.
‘Daar waar alle vijvers nu nog apart liggen, worden ze bij de herinrichting met elkaar verbonden. Zo krijgen de vijvers meer open wateroppervlakte en kan men makkelijk het waterpeil in de vijvers onder controle houden. Bij de laatste vijver komt er een gecontroleerde overloop naar de Maalbeek. Hier en daar worden sommige vijvers ook wat dieper uitgegraven dan de originele bodem. Dat moet een gunstig effect hebben op het visbestand. Bij de grote vijvers voorzien we ook in enkele hengelplaatsen langs de oevers.’
Ontharding
De parking aan de Tommenmolen heeft geen parkeervakken en biedt een wat wanordelijke aanblik. De steenslag en de fundering worden er verwijderd. De plek krijgt een groene inrichting en de natuur krijgt er de nodige tijd om tot ontwikkeling te komen.
‘De nieuwe parkeerzone krijgt 16 duidelijk afgebakende parkeerplaatsen. Vanaf de parking komt er via een bruggetje over de Maalbeek een kwalitatieve verbinding naar de trage wegen in het gebied. Er zijn ook twee parkeerplaatsen voor mensen met een beperking voorzien.’
De parking tussen de Poddegemstraat en de Oyenbrugstraat, vlak bij de beek in de buurt van café Veldkant, is illegaal en verdwijnt. Ze wordt ingegroend en aan de straatkant beplant met een knotwilgenrij. ‘Tijdens de infovergadering werd duidelijk dat het weghalen van de parking gevoelig lag voor een aantal omwonenden. We hebben daar begrip voor en we hebben naar oplossingen gezocht. Tot nu toe zijn die er nog niet. Anderzijds is er nooit een vergunning geweest om die gronden als parking te gebruiken. We kunnen uiteraard geen onwettige parking laten liggen in een beschermd dorpsgezicht.’
Stort verwijderd
Een gedeelte van de Maalbeek voorbij de Tommenmolen zal opnieuw kunnen meanderen. Een plek langs de oevers van de Maalbeek werd tot zowat een halve eeuw geleden gebruikt als stortplaats voor inerte materialen. Dat stort wordt nu weggehaald. ‘Door de oevers daar anders aan te leggen krijgt de beek meer ruimte en kan ze hier alleen al 320 m³ water extra opvangen bij hevige neerslag. Tegelijk verhoogt ook de ecologische waarde van de beek.’
Met de uitvoering van het tweede deel van het landinrichtingsplan Oostelijke Maalbeekvallei wordt het beheersplan rond erfgoed, dat de gemeente liet opstellen voor de Maalbeekvallei, voor een groot stuk uitgevoerd. De molens in het gebied zijn beschermde monumenten en de vallei zelf is grotendeels beschermd als dorpsgezicht.
Schepen Lauwers: ‘Voor Grimbergen is de opwaardering van een groot gedeelte van de Maalbeek uiteraard een uitstekende zaak. Het is een fijn project. Heel wat aspecten komen aan bod en alle inwoners zullen na uitvoering van de heringerichte Maalbeekvallei ervan kunnen genieten. De gemeente investeert hier 331.586 euro in.'
In totaal wordt voor deze werken 2.487.116 euro plus btw geïnvesteerd. De Vlaamse Landmaatschappij neemt het grootste deel van die kosten op zich en volgt het project volledig op van de prilste planvorming tot de eindafrekening. Naast Grimbergen dragen ook de Europese Unie (met het project Belini), de provincie Vlaams-Brabant, het Vlaams Visserijfonds, het Vlaamse Randfonds, enkele privéeigenaars en de subsidiefondsen Water+Land+Schap en Natuur hun steentje bij.
