‘Zoals alle Regionale Landschappen werken we met het Regionaal Landschap Dijleland (RLD) vooral rond drie pijlers: erfgoed, landschap en natuur’, zegt coördinator Jan Verroken. ‘Voor wat natuur betreft hebben we een specifieke verantwoordelijkheid voor onder meer het vliegend hert, de grootste kever van West-Europa. De kernpopulatie bevindt zich in Overijse, maar in de grotere regio hebben we al een negentigtal broedhopen aangelegd waarin de larven kunnen opgroeien. Ook voor de vroedmeesterpad hebben we een gelijkaardige verantwoordelijkheid.’
IJskelders en vleermuizen
‘Erfgoed is eveneens belangrijk in onze werking. Op vele plaatsen in Vlaanderen zie je tegenwoordig opgeknapte kapelletjes, heraangeplante tuinen en parken,… Onze regio is gekend omwille van zijn vele ijskelders, die zich meestal in kasteelparken bevinden. Daarvan hebben we er al heel wat succesvol heringericht voor vleermuizen. Via die beestjes leggen we een verband naar bijvoorbeeld kleinschalige, streekeigen landschapselementen (KLE’s), waarvan we er al meer dan 60 km aanlegden. Vleermuizen gebruiken heggen en houtkanten als oriëntatie- en jachtcorridors. En diezelfde diertjes brengen ons naar de herinrichting van zolders, abdijen, kerken,… waar ze graag verblijven. Dijleland is een hotspot voor vleermuizen, het is dus logisch dat we daar extra op inzetten’, zegt Verroken.
‘Bij de (her)aanleg van hoogstamboomgaarden letten we vooral op de historische component. Per boomgaard leggen we minstens tien inheemse hoogstamfruitbomen aan. Niet zomaar lukraak, maar enkel op plaatsen waar ze vroeger voorkwamen. Lang niet alle bodems zijn immers geschikt voor fruitbomen, vandaar.’
Natuur en gezondheid
Tijden evolueren en Regionale Landschappen evolueren mee. ‘Een recent, belangrijke uitgangspunt is het verband tussen natuur en gezondheid. De ingroening van scholen is intussen bekend, en met ons project De kracht van groen zorgen we voor meer natuur in de buurt van woon- en jeugdzorginstellingen. Dat loopt op dit moment uitstekend, vooral ook omdat het de samenwerking met bewoners en personeel stimuleert. Ze helpen bij de aanleg van natuurelementen en dat werkt meteen als therapie voor de bewoners.’
Het Behaag je tuin-project loopt op dit moment als een trein en is opgepikt door veel Regionale Landschappen en provincies. Het laat ons toe in meer stedelijk gebied te werken, en zo bereiken we heel wat particuliere eigenaars.’
Landbouw
En zo maken we meteen een sprongetje naar de landbouw, want ook in die sector zijn de Regionale Landschappen actief. Dat gebeurt in eerste instantie door het Loket Onderhoud Buitengebied (LOB), dat staat voor een uitgebreide samenwerking tussen landbouwers, RL’s, gemeenten en private eigenaars.
‘Met dit instrument zorgen we voor een duurzaam en structureel gefinancierd onderhoud van KLE’s zoals houtkanten, wegbermen en poelen, dat we digitaal inplannen met de dertien gemeenten van ons werkingsgebied en met de provincie Vlaams-Brabant. Landbouwers krijgen hiervoor begeleiding en financiering, terwijl wij zorgen voor de administratieve afwikkeling. Dat doen we trouwens ook bij vergunningen aanvragen voor poelen en dergelijke, zodat de boeren niet te veel tijd moeten spenderen aan de administratie.’
Cyclisch beheer
De zorg om water zien we dan terug in de werking rond valleibeheer. ‘In ons werkingsgebied liggen heel wat landbouwgronden die gevoelig zijn voor erosie. Om te beletten dat de vruchtbare bovenlagen afspoelen naar de beken bundelen we onze kennis met die van de landbouwers en verschillende administraties zoals de Vlaamse Landmaatschappij (VLM). In deze context voorzien we tevens steun voor projecten over het duurzaam gebruik van hakselhout afkomstig van bedrijfseigen houtsnippers van door RLD aangeplante houtkanten. Een beter cyclisch beheer kan je niet hebben en de koolstofopbouw op de landbouwgronden gaat er drastisch mee omhoog. Dat komt de sponswerking ervan dan weer ten goede, en het zorgt voor stevige bodemverbetering. Zo wint er iedereen bij.’
Jan Verroken is het langst actief als coördinator van alle RL’s in Vlaanderen. Hij startte zijn carrière op 1 juli 2000. ‘Op die manier kon ik mijn interesse voor het platteland, die ik al had tijdens mijn jeugd in Overijse, bestendigen en er mijn beroep van maken. Vandaag bestaan mijn taken vooral uit samenwerkingsverbanden organiseren, onze acht medewerkers omkaderen en aansturen, en zorgen voor bijkomende financiering bovenop de structurele betoelaging door de provincie Vlaams-Brabant. Vanuit onze basis in het Streekhuis Dijleland aan het Zoet Water in Oud-Heverlee lukt dat aardig. Op gebrek aan werk ga je ons de komende jaren niet betrappen.’
