In de roman Les années blikt de Franse auteur Annie Ernaux in 2008 terug op haar leven. Tegelijk geeft ze een inkijk op tal van maatschappelijke evoluties die een impact hadden op het leven van de West-Europese vrouw. ‘Het getuigt van een enorme kracht omdat ze zich ook in een tijd waarin dat niet vanzelfsprekend was, heeft kunnen losrukken van het verwachtingspatroon dat de maatschappij oplegde’, zegt Kiana Porte (25) lovend over de schrijfster.
Regisseur en artistiek directeur van Theater Malpertuis Piet Arfeuille friste het verhaal dat ze in de ik-persoon schreef op door haar woorden in de mond te leggen van actrices uit vier verschillende generaties. Ook al spelen die niet noodzakelijkerwijs hun leeftijd, het levert een boeiende kruisbestuiving op tussen perspectieven en speelstijlen, tussen energie en ervaring.
De generaties
Naast Porte zijn ook de Nederlandse Carine van Bruggen (36), Els Dottermans (61) en Viviane De Muynck (79) van de partij. Het gevecht dat Ernaux, intussen 86, en de oudsten op de scène moesten leveren om zich te doen gelden, is de junior op het podium alleen vertrouwd van horen zeggen, en toch voelt ze zich als een vis in het water.
Beschrijft ze de scène waarin het hoofdpersonage een illegale abortus ondergaat nog op klinische toon, dan viert ze de opkomst van de rock-’n-roll met al haar ledematen. ‘Ik ben ontzettend trots haar leven mee te mogen vertellen omdat ze zich niet heeft laten doen’, zegt Porte. ‘Ze deed die abortus omdat ze iets anders wilde dan huisje-boompje-beestje en is alsnog voor haar droom gegaan: schrijfster worden.'
In haar boek contrasteert Ernaux de eenzaamheid van het moment waarop ze haar abortus onderging met het besef dat ze eigenlijk met velen waren, maar dat wist ze toen niet. ‘Mijn generatie is gelukkig veel opener, zeker over politiek en seks. We denken na over ons engagement en zijn bereid om verandering te creëren. Daar word ik heel blij van. Maar dat hebben we ook te danken aan dappere mensen als zij. Ik besef heel goed hoe geprivilegieerd ik ben dat ik niet meer hoef te vechten om zelf te beslissen wat ik doe met mijn leven. Het gevoel dat ik moet voldoen aan maatschappelijke verwachtingen, zoals trouwen en kinderen krijgen, wordt me niet opgedrongen.’
Onvervulde verlangens
Als we haar spreken heeft het gezelschap met ook nog muzikant Hendrik Lasure die toetsen speelt en zingt, een handvol voorstellingen achter de rug. ‘Hoe meer we samenspelen, hoe groter het plezier en hoe meer het verhaal gaat leven. Dat is misschien nog het grootste cadeau’, zegt Porte, die als laatste de cast vervoegde. Porte studeerde vorig jaar af aan het RITCS in Brussel en symboliseert op de scène de jeugdige brok ambitie vol onvervulde dromen.
‘Vanuit mijn rol kan ik alleen maar vooruitkijken, terwijl voor Viviane de omgekeerde beweging geldt. Ik heb nog heel wat verlangens en zie hoe mijn tegenspelers die al dan niet ingevuld hebben, met hun moederschap, carrière, enz. Geboren in 2000 heb ik pakweg mei 68 nooit meegemaakt. Maar daar wist Viviane me enkele anekdotes over te vertellen.’
Die mooie traagheid
Ook los van het script loopt de wisselwerking tussen de actrices gezwind. ‘Viviane vraagt me voortdurend om haar te helpen met dingen op haar telefoon’, klinkt het lachend. ‘Ik merk bij haar en bij Els dat ze heel goed nadenken voor ze iets zeggen, om zich dan vervolgens heel goed uit te drukken. Dat wil ik ook, maar ik ben een snelle prater. Ik moet wat rustiger zijn.'
'Het mooie aan Viviane en Els is dat als ze moeten wachten op iets, ze ook echt wachten en niet beginnen te scrollen. Ook bij de lectuur van het boek viel me die traagheid op. Met mijn korte aandachtspanne in deze snelle, hoogtechnologische wereld voelde ik heimwee naar een tragere wereld die ik nooit gekend heb. In de voorstelling heb ik een lijn over spullen waar je naar verlangt. Als een kennis vroeger iets kreeg, was je daar jaloers op en moest je geduldig je beurt afwachten. Nu is alles instant beschikbaar, terwijl traagheid zoveel meer ontroering oplevert.’
Porte is momenteel ook te zien in Team spirit next gen, haar eerste film. ‘Coregisseur Anne-Marie Brandstötter had vorig jaar mijn monoloog Mag ik alstublief mijn schorpioenendans voor u doen gezien op Theater Aan Zee en nodigde me uit voor een casting. In de film zijn de voetballers van weleer intussen vijftigers met kinderen. Het was een totaal andere ervaring dan theater, maar ook hier ging het over hoe een jonge generatie de dingen aanpakt en hoe onze ouders dat doen. Alleen maakten de oudere mannen dad jokes, terwijl de jongere generatie lachte met Gen Z-mopjes en memes.’
De jaren
DO ● 6 NOV ● 20.00
Theater Malpertuis Grimbergen, CC Strombeek
Info en tickets vind je hier.
