Vanden Broecke en Van Dyck delen in Zwijg! niet alleen het podium, ze zitten ook letterlijk in dezelfde broek. Ze spelen Jean en Luc, een siamese tweeling in een enorme elektrische rolstoel. Het beeld is komisch, hun woorden vaak evenzeer. De makers zoeken heel de voorstelling naar het subtiele evenwicht tussen luchtig en ontroerend, komisch en tragisch. ‘Het is een grote misvatting dat ernstig, hermetisch theater het van het is en komedies alleen maar dienen om eens goed te lachen. Er bestaat een groot en genuanceerd tussenvlak waarop ik mij het liefst beweeg. Zowel Tom als ik zien het graag zo breed mogelijk’, vertelt Vanden Broecke. ‘We hebben de voorstelling vanaf nul samen gemaakt. Het is een fijn, rimpelloos parcours geweest, gevolgd door een zalige tournee voor volle zalen.’

Als een magneet

Er sudderde al langer een stuk. Beide acteurs kennen elkaar al jaren. Ze werkten samen voor de fictiereeks Het eiland en sindsdien kruisten hun paden geregeld. ‘Ik vind Tom een ongelooflijke straffe maker en een heel goede acteur. Er is wederzijdse appreciatie. Dat zorgt ervoor dat je elkaar opzoekt, als twee delen van een magneet.’ En dan opeens doet de gelegenheid zich voor, en komt het stuk er echt. ‘We zijn met een aantal wandelsessies begonnen, waarin Tom al snel een voorzet gaf.’

Van Dyck wilde graag iets maken over zorgdragen voor elkaar. ‘Zorg voor de ander, empathie, bekommernis. Hoe vertaal je zo’n algemeen thema in een stuk?’ De wandelingen brachten de makers op het pad van een familieband. Vrienden kies je zelf, familieleden niet. Die complexiteit komt in geen enkele relatie zozeer tot uiting als in die van een siamese tweeling. ‘De broers zijn bijzonder afhankelijk van elkaar. Hebben ze een conflict, dan kunnen ze daar onmogelijk voor weglopen. Dat vonden we een sterk, theatraal beeld, waarop we het verhaal en de personages hebben geënt: wie zijn ze en wat komen ze in de schouwburg doen?’

Prikjes

De broers hebben een prangende vraag voor het publiek. Tijdens het formuleren van hun vraag komen hun persoonlijkheden op heerlijk humoristische wijze uit de verf. Ondanks hun letterlijke verwevenheid zijn ze erg verschillend. Dat zorgt al eens voor kleine irritaties en veel kunnen verdragen. Het zorgt evenzeer voor een vinnig pingpongspel van woorden. 

‘Als uwe wereld klein is, moet ge hem groter maken met kennis’, zegt Jean. ‘Of kennis maken met anderen’, repliceert zijn broer. Tussen de lichtvoetige grappen door, schemeren pijnlijke anekdotes die hun leven hebben getekend. Onbegrip van de buitenwereld, het eeuwige statuut van buitenstaander, maar ook falende infrastructuur, een maatschappij die haar zwakste mensen in de steek laat. Het komt allemaal aan bod, in kleine prikjes, maar niet mis te verstaan.

De stiltes in de zaal krijgen een voelbaar ontroerde geladenheid wanneer duidelijk wordt hoeveel de broers voor elkaar over hebben. Heel de voorstelling zitten de acteurs op één plek in hun rolstoel. Luc (Tom Van Dyck) groot, gezet en jolig. Jean (Bruno Vanden Broecke) klein en fragiel tegen zijn broer aan gedrukt. En dan een moment van oeverloze broederliefde. Het is van een pakkende schoonheid.

Theater, het leven

Erg comfortabel zit de stoel niet, geeft Vanden Broecke toe. Maar daar gaat het helemaal niet om. Niets wat een beetje stretchen niet kan verhelpen. Om de illusie draait het, om de verbeelding van de toeschouwer die meegaat in het verhaal, nieuwsgierig is en blijft luisteren tot het laatste woord. ‘Soms komen we weer in de kleedkamer en staan we zelf verstomd. De tekst en al wat er is gebeurd vanavond bestond enkele maanden terug nog niet. Plots bestaat het, is het er. En even snel is het weer weg. We kleden ons om, pakken alles in, het podium is weer leeg. Eigenlijk is ons vak een prachtige metafoor voor het leven. Het leven is ook zo’n aaneenschakeling van ongrijpbare momenten. Hoe ouder ik word, hoe specialer ik dat vind.’

ZA · 21 MEI · 20.00
Zwijg!
Bruno Vanden Broucke & Tom Van Dyck
Zaventem, CC De Factorij, 02 307 72 72