01 okt '16

50° 55’ 28.67” N -
4° 25’ 19.12” E

4157
door Nathalie Dirix
Plekken waar de tijd heeft stilgestaan, hebben Helena Toscano steeds aangetrokken. Als jong meisje ging ze, onder het toezicht van haar grootvader, op ontdekking in verlaten gebouwen.

Vandaag gaat Toscano nog steeds op zoek naar gebouwen met een verleden. Ze wil luisteren naar wat ze ons te vertellen hebben en hun getuigenis met haar camera vastleggen. ‘Er zit veel schoonheid in plekken waar de tijd is blijven stilstaan.’

ALS MUREN KONDEN SPREKEN

Zo’n plek is het Tuchthuis, het vroegere gevangeniscomplex dat zich aan het kanaal van haar geboortestad, Vilvoorde, bevindt. ‘Zo’n gebouw binnenstappen, voelt alsof een teletijdmachine je in enkele seconden katapulteert naar het intieme verleden van de mensen die er geleefd hebben. Dan komen er veel vragen bij me op. Wat bracht deze gevangenen tweehonderd jaar geleden achter de tralies? Hadden ze een rechtvaardig proces gekregen? Hoe brachten ze hun dagen in zo’n kleine ruimte door? Hoe gingen de bewakers met hen om? Hadden ze een kans om vrij te komen? Hadden ze perspectieven? Wat gebeurde er met zwangere vrouwen? Welke vriendschappen ontstonden er? Waren er familieleden of andere mensen die om hen gaven?'

'Als muren konden spreken, wat zouden ze ons dan toevertrouwen?'

'Allemaal vragen zonder antwoorden, maar ze brengen me wel dichter bij de ziel van het gebouw. Die ziel probeer ik ook in mijn foto’s vast te leggen. Is dat mijn melancholische kant? Of een soort plichtsbewustzijn dat een stuk erfgoed wil bewaren voor latere generaties? Ik weet het niet. Ik stel vast dat plekken met een verleden me raken en dat gevoel wil ik delen.’

DE TEDERHEID VAN HET VERVAL

Toscano is zich bewust van de vergankelijkheid der dingen. De enige constante in ons leven bestaat erin dat alles verandert. ’De Franse uitdrukking le temps passe et nous efface drukt goed uit wat ik ervaar wanneer ik me in een of ander verlaten gebouw bevind. Voor mij is dat geen droevige gedachte. Wanneer je goed kijkt, dan zie je dat er in het verval ook tederheid schuilgaat. Gebouwen waar in jaren geen mens meer is geweest, waar aan de binnenkant het onkruid woekert, waar alles is verstild; het zijn precies die plekken die me tot rust brengen. Ze raken me omdat ze de essentie van ons menselijk bestaan in alle stilte vertellen.'

'Telkens ik zo’n gebouw ontdek, wil ik het met mijn camera verkennen en de schoonheid ervan vastleggen. Want hoe bewust ik me ook ben dat alles hier tijdelijk en in continue staat van verandering is, toch wil ik de schoonheid van die vergankelijkheid vereeuwigen. Volgende week vertrek ik naar Frankrijk. Ik weet nu al wat het hoogtepunt wordt: een ontdekkingstocht door een oude, vervallen herberg. Het is een locatie die ik een paar maanden geleden spotte en naar waar ik terugkeer. Uit nieuwsgierigheid, zin voor avontuur, maar vooral omdat ik de ziel van dit gebouw wil kunnen doorgronden en zijn verhaal via foto’s wil vertellen.’