Samen met zijn partijgenoot en Vlaams minister van Wonen Matthias Diependaele stelt hij een nieuw ontwerp van decreet voor over wonen in eigen streek. Het initiatief komt er op vraag van de Vlaamse Regering nadat het vorige decreet in 2013 door het Grondwettelijk Hof werd vernietigd. ‘Daar hebben we veel uit geleerd’, zegt Weyts. ‘Het nieuwe ontwerp hanteert objectieve criteria en bevat een sterkere sociale component.’

Het uitgangspunt is om gemeenten, waar de mediaanprijs van een woning de afgelopen vijf jaar het hoogst was, en een aantal grotere steden, handvaten te geven om inwoners in de regio te houden. Tezelfdertijd moet het nieuwe decreet sociale verdringing tegengaan. ‘Hoe minder mensen in hun eigen streek kunnen blijven wonen, hoe zwakker het sociaal weefsel en hoe groter de kans op vervreemding’, zegt Weyts.

Middelen uit het Randfonds

Aangezien de Vlaamse Rand één van de duurste regio’s van Vlaanderen is, staat het volgens minister Weyts vast dat de meeste gemeenten uit de regio aanspraak zullen kunnen maken op het nieuwe Wonen in eigen streek. Hij wil de gemeenten daarvoor ondersteunen met middelen uit het Vlaamse Randfonds. De minister wil de gemeenten een duwtje in de rug geven om gronden van woningen voor 50 tot 100% aan te kopen, waardoor de kandidaat-koper alleen voor de woning zelf betaalt. Wanneer de woning wordt doorverkocht, vloeit het aangekochte grondaandeel terug naar het lokaal bestuur.

‘Daarvoor zijn de middelen uit het Vlaamse Randfonds te beperkt voor, en lokale besturen hebben het nu al financieel moeilijk’, reageert Koen Van Elsen (CD&V), burgemeester van Asse. ‘We zouden beter structureel meer middelen krijgen uit het Vlaams gemeentefonds. Dit is slechts een druppel op een hete plaat.’ Willy Segers (N-VA), burgemeester van Dilbeek, zegt de mogelijkheden van het decreet te zullen onderzoeken, ‘maar dé oplossing is dit niet. Daarvoor is onze financiële slagkracht niet groot genoeg.’

De toets doorstaan

Dé vraag blijft natuurlijk of het ontwerp van decreet deze keer wel slaagkansen heeft na de vernietiging van het vorige. ‘Toen was de kritiek dat de regeling ook geldig was voor mensen die eigenlijk voldoende middelen hadden en dat ze niet objectief genoeg was omdat een commissie geval per geval besliste of de band met de streek groot genoeg was. Dat doen we nu anders’, legt minister Weyts uit. Mensen ‘belonen’ om in de eigen streek te blijven wonen, is net de regeling waar het Grondwettelijk Hof in 2013 over viel. ‘Als je geen risico wil lopen, moet je niets doen. Het blijft legitiem om sociale verdringing tegen te gaan. We zien het vooral als een bescherming van de lokale gemeenschap. We spitsen dat nu toe op de minder kapitaalkrachtige inwoners en komen zo tegemoet aan de belangrijkste juridische kritiek op het oude voorstel.’

Het nieuwe ontwerp van decreet over wonen in eigen streek ligt nu op tafel van de Raad van State en moet daarna nog gestemd worden in het Vlaams parlement. De minister hoopt dat het in de loop van dit jaar in voege kan treden.