Alice Toen kan terugblikken op een onvoorstelbaar palmares en carrière en kijkt kwiek en positief uit naar wat nog komen gaat. In haar woonkamer valt meteen de grote zwart-witfoto op met de stichtende leden bij de opening van het Mechels Miniatuurtheater. Centraal staat Alice Toen met Luc Philips. In 1956 lag ze, samen met enkele medeleerlingen en leermeester Luc Philips, aan de basis van het Mechels Miniatuur Theater. Twee jaar later zou ze er de eerste vrouwelijke directeur van worden.

‘Wij waren met een stuk of zes uit de klas van Luc Philips en we begonnen met een klein theatertje waarvoor Luc vijftig oude stoelen uit de cinema Rex in Antwerpen op de kop had kunnen tikken. We hadden een speelruimte van vijf op vijf. We speelden alles. Luc leerde ons ook dat we alles moesten kunnen: met een projector werken, het geluid doen, toneelspelen, decors maken,… Het was de beste leerschool die ik heb gehad.’

Overlevingsdrang

Alice Toen werd geboren in 1924. Haar tienerjaren zijn getekend door de oorlog. Haar vader emigreerde op jonge leeftijd naar Amerika en haar moeder stond er alleen voor om twee dochters op te voeden. ‘Wij hadden een sterke overlevingsdrang. We waren overtuigd dat we daar uit zouden komen. We hebben bombardementen meegemaakt, smokkelden en moesten gaan lopen. Mijn zus Maddy en ik traden samen op als de Toentjes. Als kind van de oorlog kon ik geen opleiding volgen bij Herman Teirlinck, ik moest eerst voor een inkomen zorgen. Ik had talen gestudeerd en werkte na de bevrijding als correspondente voor onder andere het Engelse leger en de Compagnie Maritime Belge. Later kon ik dan in de weekends een theateropleiding volgen in Mechelen bij Luc Philips. Ik heb mijn diploma behaald, maar bleef ondertussen werken.’

Toen speelde rollen in een twintigtal films, in heel veel tv-series en in talloze theaterproducties. ‘Ik vind het goed dat je van alles proeft. Theater is fantastisch, maar op latere leeftijd rondtrekken voor 45 reisvoorstellingen vraagt veel energie. Televisie is gemakkelijker en film heb ik ook altijd heel graag gedaan. Eén van de mooiste rollen op televisie was die in Witse met Hubert Damen. Wat een feest! Elke aflevering amuseerden wij ons. Mijn mooiste rol in het theater was de monoloog Charlotte, die ik tussen 2007 en 2014 meer dan 125 keer heb gespeeld. Alles heeft zijn charme en nu doe ik nog wat ik kan.’

Jongerentheater

Naast haar carrière als tv-, film- en theateractrice, auteur en dramaturge kan Toen met trots terugkijken op haar rol als stuwende en baanbrekende kracht voor het jongerentheater in Vlaanderen. Het is een belangrijke rode draad in haar carrière. Zo begon ze al in 1969 in Dilbeek met haar werkgroep Jeugd en Theater. Ze schreef ook zelf heel wat kinder- en jongerentheater. Haar versie van De gelaarsde kat haalde meer dan 2.000 opvoeringen in binnen- en buitenland.

‘Ik heb jonge mensen ertoe aangezet om zich te uiten. In Zweden en Duitsland heb ik geleerd hoe ik jongeren bij theater kon betrekken. Op hun vraag maakten we theater over hun eigen situatie. Over weglopen van huis, leven met gescheiden ouders,… Dat was toen heel vernieuwend en ik heb dat mee uit de anonimiteit gehaald.’

Wat typeert haar het meest? ‘Ik kan goed vertellen en mensen boeien. Ik ben niet de grootste actrice geweest, maar ik was altijd heel theaterminded en ik kan heel boeiend over iets beginnen praten zonder voorbereiding.’ Wat brengt de toekomst? ‘Dat weet ik niet. Het hangt van het aanbod af. Als ze mij nodig hebben, moeten ze mij maar vragen en dan zal ik erover nadenken. Als het niet te moeilijk is, zeg ik meestal ja.’

ZA – 1 JUN – 14.00
Westrand 50, Alice 100
Alice Toen, Françoise Vanhecke & Jean Van der Schueren
Dilbeek, CC Westrand, 02 466 20 30